Kilka słów o adaptacji przedszkolaka 

Dzień, w którym dziecko przekracza próg przedszkola jest ważnym wydarzeniem w życiu całej rodziny. W trakcie adaptacji, czyli przystosowywania się do zmian, wszystkim będą towarzyszyć różnorodne emocje. To normalne, że możemy odczuwać niepewność, strach, ale jednocześnie ekscytację i radność z nowych wyzwań i etapu w życiu dziecka. 

W trakcie adaptacji dziecko potrzebuje dużo czasu – zrozumienia, życzliwości i cierpliwości, aby  móc przystosować się do nowej dla niego sytuacji. W literaturze można spotkać się z pojęciem dojrzałości przedszkolnej, definiowanej jako „osiągnięcie takiego stopnia rozwoju fizycznego, umysłowego, społeczno-emocjonalnego, jaki pozwala mu na pozostawanie w ciągu kilku godzin dziennie, pod opieką personelu przedszkola i współuczestniczenia w zajęciach tam organizowanych”.

Proces adaptacji powinien zachodzić stopniowo. Warto w pierwszych tygodniach powoli wydłużać czas spędzany w przedszkolu. Pozwoli to na zbudowanie pozytywnego obrazu nowego miejsca, w którym dziecko codziennie będzie spędzało czas. Pamiętajmy również o istnieniu lęku separacyjnego, który pomiędzy 2 a 3 rokiem życia może się nasilać. Jednakże, stopniowe przyzwyczajanie dziecka do uczęszczania do przedszkola może pomóc zaadaptować się nawet najbardziej przywiązanym maluchom.

Pamiętajmy o modelowaniu! Dzieci nas obserwują i przez to się uczą. To normalne, że rodzice również odczuwają niepokój, ale ważne jest, aby pracowali nad uporządkowaniem przeżywanych emocji. Jeśli dziecko zauważy niepewność rodzica – może to zaburzyć proces budowania poczucia zaufania względem miejsca, jakim jest przedszkole.

Warto również porozmawiać z dzieckiem na temat przedszkola. Opowiedzmy o planie dnia, jak wygląda sala, jak na imię ma pani, która będzie się nim opiekować. Warto tłumaczyć dziecku, że zasady panujące w przedszkolu są ważne i nie można ich łamać. Dzieci lubią kiedy w ich świecie jest rutyna i porządek – budujemy w ten sposób ich poczucie bezpieczeństwa, a to również zaprocentuje pozytywnie w procesie adaptacji. Warto przedstawić dziecku pozytywny obraz przedszkola – możemy na przykład pooglądać zdjęcia na stronie internetowej, pokazać plac zabaw, narysować przedszkole. Zaangażujmy dziecko w zakupy wyprawki do przedszkola. Zachęcajmy dziecko do samodzielności – próby mycia rąk, ubierania się, korzystania z toalety.

Jeśli rodzic ma jakiekolwiek obawy, to w razie wątpliwości zadawajmy pytania wychowawcom – bądźmy gotowi do współpracy J

Pamiętajmy, że każde dziecko przechodzi proces adaptacji w swoim tempie i na swój sposób. Najlepiej co rodzic może zrobić, to wsparcie i towarzyszenie dziecku w tym intensywnym czasie.

 

 

Zalety dobrej komunikacji

 

Rozmowa to podstawowa forma kontaktu między ludźmi. W  życiu codziennym, żeby się porozumieć dodatkowo używamy gestów, mimikę twarzy, różnej tonacji dźwięków. Dzięki słowom nie tylko przekazujemy pewne informacje, ale możemy opisać swoje uczucia, myśli, tego co się dzieje TU i TERAZ.
Poznajmy kilka zasad komunikacji.

1.     Konkrety

Kiedy rozpoczynamy z dzieckiem/partnerem jakiś temat, to starajmy się go utrzymać. Gdy chcemy przekazać zbyt wiele informacji, to nasz rozmówca przestaje nas rozumieć, gubi kontekst. Starajmy się również nie uogólniać – unikamy haseł „zawsze”, „wszyscy”, „nigdy”.

 

2.     Słuchajmy siebie nawzajem

Pod wpływem dużej ekscytacji czasami ciężko dopuścić drugą osobę do głosu. Ważna jest nauka aktywnego słuchania – w relacjach partnerskich oraz między dziećmi. Każda opowieść jest ważna – także ta małego człowieka. Jeśli pokażemy dziecku, że słuchamy go aktywnie, to zbudujemy między sobą a nim zaufanie oraz szacunek.

 

3.     Mowa ciała

W rozmowie z dzieckiem zwracajmy uwagę na komunikację niewerbalną, czyli na to co mówi jego ciało. Czy ma łzy w oczach, zgarbioną postawę, czy coś go cieszy
i podskakuje, czy próbuje ukryć pewne emocje? To są dodatkowe komunikaty, które pozwolą nam lepiej poznać oraz zrozumieć naszą pociechę.

 

4.     Dostosowanie języka

W rozmowie z dzieckiem starajmy się zwracać uwagę na to jakich słów używamy, czasami może się zdarzyć, że dziecko nas po prostu nie rozumie ze względu na zbyt profesjonalne słownictwo.
Najlepszym sposobem na to, aby zorientować się czy dziecko nas rozumie, jest dopytywanie go wprost – zapytajmy jak nas zrozumiał oraz sparafrazujmy jego słowa. Najszybciej wtedy wyłapiemy i zareagujemy na ewentualne rozbieżności.

 

5.     Spokój i życzliwość

Gdy jesteśmy zdenerwowani, zestresowani, to bardzo ciężko nam opanować ton głosu czy używać pozytywnych wypowiedzi. To na co powinniśmy przede wszystkim zwrócić uwagę, to komunikat typu „Ja”, a nie „Ty”. Zaczynamy zdanie od „Ja…” – jednocześnie mówimy o SWOICH odczuciach, emocjach wobec zachowania drugiej osoby. Starajmy się nie krytykować, oceniać, uogólniać. Spróbujmy zachować otwarty umysł, aby dostrzec szerszy kontekst całej sytuacji (np. może wcześniej zdarzyło się coś przykrego dziecku, co doprowadziło do danej reakcji/zachowania).

 

6.     Fakty!
Spróbujmy nie nadinterpretować – na wstępnie z rozmówcą wyjdźmy z punktu, że chcemy wyjaśnić KONKRETNĄ sytuację. Opowiedzmy sobie, od czego tak naprawdę wszystko się zaczęło i co mogło się wydarzyć, że znaleźliśmy się właśnie w takim miejscu. Docierajmy do źródeł.

 

7.     Odpowiedzialność

Bierzmy odpowiedzialność za nasze słowa. Każdy ma inny bagaż różnorodnych doświadczeń, inną osobowość (nasze dzieci również! J). Pewne rzeczy nas łączą, pewne dzielą, nigdy nie możemy być pewni naszych reakcji oraz odczuć. Składając dziecku obietnice, weźmypóźniej za to odpowiedzialność. Pamiętajmy, że mają one doskonałą pamięć oraz umiejętność wypominania tego, co im się wcześniej obiecało… To my jesteśmy wzorami dla naszych dzieci – pokażmy im tę odpowiedzialność na własnym przykładzie. Nie bójmy się również przepraszać, przyznawać do błędu, wywiązujmy się z danego słowa i zastanawiajmy się dwa razy zanim coś powiemy.

Budowanie poczucia własnej wartości u dzieci

 

„W systemie wartości człowieka nie ma nic ważniejszego

bardziej decydującego o jego rozwoju psychicznym i motywacjach

niż szacunek, którym darzy on samego siebie”.

Nathaniel Branden

 

 

Czym właściwie jest poczucie własnej wartości?

 

Najprościej mówiąc, są to utrwalone przekonania, że człowiek poradzi sobie z wyzwaniami jakie stawia mu życie. Człowiek z wysokim poczuciem własnej wartości charakteryzuje się zaufaniem do siebie samego, swoich umiejętności oraz myślenia. To wszystko stanowi również ważny składnik do dania sobie możliwości bycia szczęśliwym.

Poczucie własnej wartości można podzielić na 3 komponenty:

- emocjonalny – tj. wszystkie uczucia, jakie np. dziecko przejawia wobec siebie (np. „Czy lubię siebie? Czy zasługuję na miłość?”);

- intelektualny – tj. samoocena, na którą składają się wszystkie przekonania młodego człowieka na swój temat (np. „Jaki jestem?”);

- behawioralny – tj. wszelkie zachowania wobec własnej osoby – przejawiają się one na poziomie asertywności, relacji z innymi ludźmi czy poziomie zaspokajania własnych potrzeb (np. „Czy to będzie dla mnie dobre?”).

 

Okresem kiedy najbardziej kształtuje się wizja świata, własnej osoby, a przy tym swoich możliwości i samoakceptacji przypada na pierwsze lata życia do około 6 roku życia. Ogromną rolę w procesie kształtowania odgrywają rodzice, ponieważ proszę pamiętać, że to jak rodzice widzą dziecko, tak widzi je cały świat 

 

Jak możemy wzmacniać poczucie wartości u dzieci?

- jak najczęściej uświadamiajmy dziecku o tym, że jest ważne i kochane. Słowa i czyny są tak samo ważne! Przytulmy, pogłaskajmy, cieszmy się ze wspólnie spędzanego czasu. Nasze aktywne uczestnictwo w ich życiu daje im poczucie miłości, bezpieczeństwa, a na nich właśnie buduje się poczucie własnej wartości;

- okażmy dziecku szacunek – bawiąc się nie zerkajmy na telefon, zegarek. Zainteresujmy się zainteresowaniami naszego dziecka, tym co czuje – pokażmy, że chcemy uczestniczyć w jego życiu i jest dla nas ważne;

- sukcesy same nie przychodzą – warto nauczyć dzieci, że są w stanie je osiągnąć dzięki umiejętnościom i swojej ciężkiej pracy. W przypadku niepowodzenia dziecka nie reagujmy złością wpędzając w ten sposób w poczucie winy – porozmawiajmy jak chcemy to naprawić albo co zrobić, żeby zachowanie dziecka przyniosło lepszy efekt. Najważniejsze to pokazanie dziecku, że w niego wierzymy 

- jak często krytykujemy nasze dziecko? Zastanówmy się czy krytykujemy dziecko jako osobę czy jego zachowanie? Dla dzieci, to bardzo istotna informacja. Kiedy dziecko słyszy, że jest złe, to jak na podstawie takich komunikatów ma zbudować poczucie własnej wartości? Nieważne co się stanie dziecko powinno czuć, że rodzic je kocha i akceptuje – swoje zachowanie jest w stanie poprawić.

 

 

 

Lęki u dzieci w wieku przedszkolnym

Czym jest lęk?

Lęk wydaje się być bardzo podobnym stanem emocjonalnym do strachu, pojęcia te często bywają używane zamiennie, jednak terapeuci zwracają uwagę, że pojęć tych nie należy ze sobą mylić.
Porównując strach z lękiem, można stwierdzić, że strach jest następstwem skonkretyzowanego bodźca, natomiast lęk wywołany został u osoby, która nie potrafi jednoznacznie podać przyczyny swego stanu emocjonalnego.

Lęki dziecięce i ich przyczyny

Pierwszym, niepokojącym objawem, świadczącym o przeżywaniu przez najmłodsze dzieci lęku, jest niemożność zabawy dziecka z rówieśnikami. O nadmiernym lęku może świadczyć również ciągły płacz, zewnętrzne objawy stresu, gdy rodzic wychodzi
z pomieszczenia, w którym dziecko się znajduje oraz problemy z zasypianiem i samodzielnym spaniem. Często powodem lęków mogą stać się nieszczęśliwe wypadki, np. pogryzienie przez psa. Wyeliminowanie zupełne lęków z życia dziecka wydaje się być zupełnie niemożliwe, bowiem dziecko w odpowiednim czasie powinno przejść przez poszczególne fazy stanów lękowych (z panicznego lęku np. do przedmiotu, przez fascynację nad tą rzeczą do kontroli nad swoim lękiem).
Lęk trapiący dziecko nie jest czymś złym. W walce z lękiem należy stosować metodę małych kroków, próbować zrozumieć swoje dziecko oraz nie zapominać które z lęków są naturalne, rozwojowe, a które mogą być niepokojącym sygnałem.

Lęki często występujące u dzieci w wieku przedszkolnym:

• 3 lata: najczęściej występują lęki wizualne np. maski (czarownicy). Oprócz tego ciemność, zwierzęta, policjanci, włamywacze, wieczorne wyjście rodziców. 
• 4 lata: lęki słuchowe – szczególnie odgłosy silników. Dodatkowo ciemność, dzikie zwierzęta, wyjście mamy.
• 5 lat: niewiele lęków, przeważnie wizualne. Konkretne, przyziemne obawy o potłuczenie się przy upadku, pogryzienie przez psa itp.
• 6 lat: duże natężenie stanów lękowych, wywołanych przede wszystkim przez bodźce dźwiękowe – dzwonek do drzwi, telefon, Występuję również obawy przed światem nadprzyrodzonym – duchy, wiedźmy. Lęk, że ktoś chowa się pod łóżkiem. Przestrzenne – obawa przed zgubieniem się. Obawa przed żywiołami – ogień, woda, grzmot, błyskawice.

Jak pomóc dziecku?

Kilkulatek w momencie kryzysu najczęściej potrzebuje tylko zrozumienia, rozmowy
i obecności w ich życiu bliskiej osoby. Gdy dzieci nie otrzymują powyższego, za wszelkie niepowodzenia obwiniają siebie.

Podsumowanie

Czy pomoże popularne „nic się nie stało”?W obliczu problemów, tych na pozór błahych, dla dziecka ważne jest by rodzic komunikował się z nim na jego poziomie, w języku jasnym i zrozumiałym dla dziecka. Należy być przy swoim dziecku, zrozumieć go, zaopiekować się jego emocjami i pokazać co jest ważne.

Pamiętajmy, że gdy, w przypadku osób dorosłych, szczególnie podatni na lęki są ludzie nadpobudliwi emocjonalnie oraz osoby mające doznania lękowe w swej przeszłości, to w przypadku dzieci lęk pojawia się niezależnie od wszelkich czynników zewnętrznych.

Na koniec warto zaznaczyć, że niezbędna jest nieustanna konfrontacja dziecka z nowymi doświadczeniami. Dzieci, które są stawiane w obliczu nowych sytuacji, mają doświadczenie
i możliwości na pokonanie lęków. Podejmując nowe wyzwania, dziecko wie czego spodziewać się kolejnym razem, dzięki czemu lęk będzie mniejszy i być może krótszy.

 

 

Świat emocji przedszkolaków

 

Świat przedszkolaków pełen jest różnorodnych przeżyć. Dzieci przechodzą w tym okresie intensywny rozwój emocjonalny.

EMOCJE U DZIECI

U trzylatków emocje są silne i krótkotrwałe – dzieci spontanicznie „przeskakują” z jednej emocji do drugiej, a ponieważ nie wykształcił się u nich jeszcze mechanizm kontroli, ich odczucia często są skrajne (np. radość – silna złość).

Czterolatki są już bardziej świadome tego, co przeżywają i potrafią trafnie rozpoznawać niektóre emocje, co ułatwia im budowanie relacji społecznych. Ale i tu pojawia się wyzwanie w postaci ograniczonej umiejętności panowania nad własnymi reakcjami.

Pięciolatki nie tylko rozpoznają stany emocjonalne własne i innych osób, ale także dość łatwo uczą się kontrolować i regulować swoje reakcje.

 

Należy pamiętać, że dzieci rozwijają się w różnym tempie, podany podział jest zatem umowny. Zawsze zwracajmy uwagę przede wszystkim na zachowanie dzieci.

 

CO SIĘ DZIEJE Z EMOCJAMI?

Dziecięce emocje, pojawiają się bez ich kontroli. Występują na pewne sytuacje czy bodźce, których w danej chwili ono doświadcza. Świat emocji u naszych pociech najczęściej charakteryzuje się spontanicznością i ekspresją. Dziecko zazwyczaj nie analizuje w pierwszej kolejności co wypada, a co nie. Złość, to złość. A radość, to radość Przeżywanie emocji jest całym sobą!

Źródłem przeżyć są zabawy z rówieśnikami, bajki, filmy, przedstawienia, wycieczki itp. Dzieci często mają trudności z autoekspresją i obawiają się okazywać swoje emocje, blokują je (bo np. nie wolno się złościć). Dajmy im prawo do powiedzenia STOP, jeśli zabawa jest dla nich zbyt dużym wyzwaniem. Tłumione lub nieakceptowane przeżycia dziecka są źródłem napięć i mogą prowadzić do nadmiarowych zachowań, np. nadpobudliwości ruchowej, agresji instrumentalnej (wobec siebie samego) lub skierowanej na inne osoby, niekontrolowanych wybuchów złości, płaczu, izolowania się.

 

CO ROBIĆ?

Umiejętność rozpoznawania, wyrażania i regulacji emocji wzmacnia poczucie własnej wartości dzieci, a także przygotowuje je do pełnienia różnorodnych ról społecznych. Przedszkolaki powinny wiedzieć, że nie ma emocji dobrych i złych. Emocje po prostu są

i wszystkie są ważne i potrzebne. Możemy odbierać je jako przyjemne lub nieprzyjemne, ale nie oznacza to, że nie wolno nam ich przeżywać. Zatem, uczmy dzieci akceptacji dla własnych emocji i umożliwiajmy ich doświadczanie.

NA KONIEC:

- w okresie przedszkolnym wszystkie emocje dziecka są ważne i uczą czegoś nowego. Te pozytywne motywują (np. do dalszego działania), te negatywne (objawią się w postaci mechanizmu obronnego). - w toku rozwoju emocjonalnego następuje nauka rozróżniania i selekcji emocji – to ważna informacja, ponieważ w okresie przedszkolnym dziecko zdecydowanie musi wiedzieć, jakie zachowania emocjonalne są złe (np. bicie), a jakie dobre (np. rozładowanie emocji w poduszkę albo podarcie kartki papieru).

- WAŻNE! Na tym etapie dziecko powinno być zapewnione, że niezależnie od samej emocji oraz jej intensywności, to w każdej sytuacji może liczyć na pomoc rodziców. Dzięki reakcji dorosłego, dziecko rozpoznaje swoje potrzeby i emocje. Buduje z nim relacje oraz w ten sposób zostaje zaspokajana również potrzeba bezpieczeństwa

Jak wspierać rozwój dziecka w wieku przedszkolnym?

TROCHĘ TEORII…

Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym

Rozwój dziecka w wieku przedszkolnym ma ogromnie znaczenie dla dalszych sukcesów szkolnych i zawodowych. Rozwijając pewne obszary mózgu można zapobiec trudnościom czy problemom szkolnym, na przykład związanych z pamięcią czy skupieniem uwagi. Wspieranie intelektualnego rozwoju w wieku przedszkolnym jest też bardzo ważne również ze względu na ZDOLNOŚCI jakie dziecko posiada

Wspierając rozwój naszego dziecka, należy również zwrócić na jego potrzeby. NAJWAŻNIEJSZE POTRZEBY DZIECKA W TYM OKRESIE, to:

Ø Potrzeba samodzielności Przejawia się ona chęcią działania zgodnego z własnym pomysłem i swoją wolą;

Ø Potrzeba poznawania nowych rzeczy i sytuacji

Przejawia się ona w postaci ciekawości dziecka i zadawaniu pytań (słynne „Dlaczego… Dlaczego…? )

Ø Potrzeba kontaktu

Przejawia się w chęci zabawy i wspólnej aktywności – z dziećmi i dorosłymi.

NA CO ZWRACAMY UWAGĘ?

Uczymy przedszkolaka i wspieramy rozwój poprzez (najważniejsze):

· samodzielne spożywanie posiłków;

· samodzielne ubieranie się;

· uczenie sprzątania zabawek;

· spędzanie wolnego czasu na świeżym powietrzu;

· czytanie dziecku wierszyków, bajek;

· uważamy na czas dziecka spędzamy przy telewizorze itd.;

· pozwólmy dziecku z nami gotować, sprzątać itd.;

· spróbujmy nie wyręczać dziecka np. przy sprzątaniu;

· niech dziecko lepi, maluje, rysuje, wycina – może stwórzmy wspólnie z dzieckiem kącik plastyczny przeznaczony na tego typu czynności?

· bądźmy konsekwentni wobec dziecka;

· starajmy się wykonywać z dzieckiem codzienne obowiązki;

· mówmy o swoich uczuciach – każdy lubi słyszeć, że jest kochany i ważny

Opracowała Dominika Skiba na podstawie literatury z zakresu pedagogiki i psychologii.

 

 

„Skupienie uwagi – jako klucz do sukcesów dzieci”

 

1. Wstępne informacje – teoria 

Uwaga jest mechanizmem redukcji nadmiaru informacji, a więc w przypadku dzieci będzie odnosiła się do skoncentrowania na wykonywaniu zadań poleconych przez wychowawcę bądź rodzica.

 

Pełni ona 3 funkcje:

-  selektywność;
- czujność (zdolność do wychwycenia bodźca ważnego spośród bodźców nieistotnych);
- przeszukiwanie (polega na poszukiwaniu bodźca, który spełnia pewne kryterium np. poszukiwanie na obrazku pewnego szczegółu);
- kontrola (odnosi się do wykonywania kilku czynności jednocześnie).

Z perspektywy przedszkola oraz szkoły najważniejszą funkcją będzie selektywność, czyli skupienie się na wykonywanej czynności ignorując zakłócenia, jak np. rozmowy innych dzieci. Kiedy selektywność zawodzi skupiamy się na nieistotnych aspektach, jak np. powyższych rozmowach, własnych myślach albo tym co się dzieje za oknem 

2. Jak dziecko skupia uwagę?

Wiele dzieci ma problemy polegające na tym, że otaczające je bodźce są na tyle silne lub kontrastowe, że wymuszają wydobycie ich z tła - np. głośno włączona muzyka bądź rozmowy kolegów powodują, że dziecko tracie zainteresowanie i odrywa się od wykonywanej czynności.

 

3. Jak zwiększyć koncentrację dzieci?
Przede wszystkim: ćwiczenia! Większa liczba powtórzeń sprawia, że pewne czynności zostają przeniesione z obszaru świadomości (czynności kontrolowane) do obszaru nieświadomości (czynności automatyczne). Im szybciej zajdzie to przejście, tym system poznawczy dziecka będzie łatwiej radził sobie z kolejnymi zadaniami lub bardziej skomplikowanymi.

 

Przykładowe ćwiczenia
Można je przemycić dziecku jako wspólną aktywność z rodzicem, a poziom trudności łatwo dostosować do potrzeb dziecka.

• Kopiowanie wzorów – w jednej kolumnie tabeli zamieszcza się znaki, cyfry i litery, które dziecko musi umieścić w identyczny lub lustrzany sposób w drugiej kolumnie tabelki.

• Odnajdywanie błędów w tekście – w tekście zamieszcza się jakiś dodatkowy znak albo cyfrę lub dopisuje dodatkową (niepotrzebną) literę. Zadanie dziecka polega na odnalezieniu dodatkowych znaków.

• Labirynty – dziecko musi odnaleźć drogę wyjścia z labiryntu. Trudniejsza wersja polega na samodzielnym narysowaniu labiryntu, który ma pokonać np. rodzic.

• Wyszukiwanie – w danym ciągu liter i cyfr należy odnaleźć wskazany ciąg znaków.

• Odnajdywanie różnic – zabawa polega na odnalezieniu przez dziecko jak największej ilości różnic dzielących dwa pozornie identycznie obrazki.

 

 

Bibliografia:

• Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E. (2005) Wspomaganie dzieci
  w rozwoju do skupienia uwagi i zapamiętywania. Warszawa. Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne

• Matiugin I.J., Żemajewa E.L., Czakaberija E.I., Rybnikowa I.K Magia Pamięci, czyli książka o tym, jak rozwinąć uwagę i pamięć w szkole podstawowej. Wydawnictwo Ekolog

• Strelau J. (2004). Psychologia. Podręcznik Akademicki. Tom 2 Psychologia ogólna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne.